بهاءالدین املشیاملشی، بهاءالدین، از علمای مبارز ایران در قرن چهاردهم هجری بود. ۱ - معرفی اجمالینام وی بهاءالدین میزان معروف به املشی بود و در ۱۲۹۹ ق در ییلاق رانکوه به نام «خوش خانی» به دنیا آمد. پس از تحصل مقدمات علوم در گیلان، به نجف اشرف عزیمت کرد و از محضر درس آخوند خراسانی و شیخ الشریعه اصفهانی کسب فیض کرد و اجازه اجتهاد دریافت داشت. ۱.۱ - در صف مشروطه خواهاندر جریان جنبش مشروطه، او همگام با استادان مشروطه خواه خود به صف مشروطه خواهان پیوست و در این را با مخاطرات بسیاری مواجه شد. پس از پیدایش نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک جنگلی وی به نهضت پیوست و تنظیم امور قضایی را در حوزة فرمانروایی جنگل برعهده گرفت. بعد از مدتی کوتاه به عضویت افتخاری کمیته «اتحاد اسلام» انتخاب شد و پس از پایان نهضت جنگل به نوشتن خاطرات خود تحت عنوان آنچه به خاطر دارم و یادداشت‌هایی درباره گیلان و مقالاتی زیر عنوان روحانی یا الهی پرداخت. ۱.۲ - نماینده مجلس مؤسسانشیخ بهاءالدین املشی در ۱۳۰۴ و ۱۳۲۸ به نمایندگی مردم گیلان در مجلس مؤسسان انتخاب شد. در جریان جنگ جهانی دوم و پس از شهریور ۱۳۲۰ که ایران از طرف انگلستان و شوروی از جنوب و شمال مورد حمله قرار گرفت و شوروی‌ها با ایجاد گروه‌های سیاسی دست نشانده در صدد تجزیه مناطق شمالی کشور برآمدند، وی به «نهضت مقاومت منفی» که در گیلان تشکیل شد پیوست. نهضت و مقاومت در تهران و رشت فعالیت‌های سیاسی داشت و در مناطق بین گیلان و آذربایجان به فعالیت‌های چریکی بر ضد قوای شوروی دست می‌زد. افراد نهضت نیز از هوشیاری و دانش وسیع سیاسی و علمی او استفاده می‌کردند. ۱.۳ - عضو شورای فرهنگی استان گیلانشیخ بهاءالدین سردفتر اسناد رسمی بود و در اغلب انجمن‌های آموزشی، فرهنگی، ادبی و اجتماعی با صمیمیت تمام شرکت می‌کرد. او دو دوره عضو شورای فرهنگی استان گیلان شد و در دوران ریاستش بر هیات امنای ک تابخانه ملی رشت ، وسایل خرید و تهیه کتاب‌های نفیس خطی را فراهم کرد. ۱.۴ - وفاتوی در ۱۳۳۹ درگذشت. ۱.۵ - تالیفکتاب گوشه‌هایی از تاریخ گیلان از آثار اوست. [۱]
کتاب گیلان ، ج۲، ص۱۹۱.
[۲]
کتاب گیلان ، ج۲، ص۶۹۱.
[۳]
گوشه‌هایی از تاریخ گیلان، ص۱-۳.
[۴]
نامها و نامدارهای گیلان، ص۶۸-۷۰.
۲ - پانویس
۳ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «اَملشی، بهاءالدین ». |